خام فروشی ؛ چالشی مهم برای صنعت گیاهان دارویی ایران
تهران - ایرنا - ایران با داشتن حدود هشت هزار گونه گیاهی به مهد گیاهان دارویی مشهور است، اما استفاده از پتانسیل گیاه درمانی در كشور با چالش هایی همچون برداشت بی رویه، خام فروشی، به روز نبودن فناوری، بسته بندی و عرضه نامناسب داروها و رعایت نكردن استانداردهای بین المللی مواجه است.
گیاهان دارویی از ارزش و اهمیت خاصی در تأمین بهداشت و سلامتی جوامع هم به لحاظ درمان و هم پیشگیری از بیماری ها برخوردار هستند؛ این بخش از منابع طبیعی قدمتی همپای بشر دارد و یكی از مهمترین منابع تأمین غذایی و دارویی در طول نسل ها بوده است.
شمار گونه های گیاهی شناسایی شده در سطح جهان حدود 750 هزار مورد است كه 75 هزار گونه از این گیاهان دارای اثرات دارویی و درمانی است، طبیعت ایران نیز با برخورداری از 11 اقلیم از مجموع 13 اقلیم آب و هوایی جهان، هم اكنون هشت هزار گونه گیاهی را در اختیار دارد كه حدود 2000 گونه آن این توانمندی را دارد كه ظرفیت دارویی خوبی را در اختیار كشورمان قرار دهد.
هرچند طی چند سال گذشته استفاده از گیاه درمانی به دلیل مشخص شدن مضرات داروهایی شیمیایی رونق گرفته، اما به دلیل وجود چالش هایی، آن طور كه شایسته است از این پتانسیل بهره برداری نمی شود.
به همین دلیل خبرگزاری جمهوری اسلامی به منظور بررسی چالش ها و فرصت های پیش روی حوزه داروهای گیاهی و گیاه درمانی در میزگردی با حضور دبیركل جامعه گیاه درمانی، رییس انجمن علمی گیاهان دارویی ایران و رییس اتحادیه عطاران و سقط فروشان تهران به بررسی و واكاوی مشكلات حوزه گیاهان دارویی و چگونگی برون رفت از این مشكلات پرداخت.
** اهمیت برخورداری از فناوری پیشرفته در حوزه گیاهان دارویی
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران با اشاره به خام فروشی گیاهان دارویی، آن را معضلی مهم و ظلم بزرگ به كشور دانست و اظهار كرد: برخی از گیاهان دارویی مانند زعفران به صورت خام به خارج صادر می شود و پس از فرآوری و بازگشت به كشور با چندین برابر قیمت در اختیار شهروندان ایرانی قرار می گیرد.
'زهرا حیدری داویجانی' با تاكید بر ضرورت فرآوری گیاهان دارویی، ادامه داد: اگر از فناوری روز دنیا برخوردار باشیم می توانیم عرضه كننده آنتی اكسیدان ها و سافلومنت (مكمل ها) باشیم كه در حال حاضر این موضوع محقق نشده است.
وی بر لزوم حمایت و پشتیبانی قوی دولتی در این زمینه تاكید كرد و افزود: اگر حمایت و پشتیبانی قوی دولتی محقق شود ما می توانیم به یكی از كشورهای صادر كننده داروها و فرآورده های گیاهی تبدیل شویم .
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران همچنین در باره موانع فراروی صادرات داروهای گیاهی گفت: داروهای ساخت ایران هنوز در سطح استانداردهای بین المللی قرار نگرفته و این موضوع سبب كاهش شدید صادرات داروهای گیاهی ایرانی شده است.
حیدری داویجانی اظهار كرد: در حال حاضر صادرات داروهای گیاهی به كشورهای محدودی مانند عراق انجام می گیرد و داروهای گیاهی ما هنوز در داروخانه های اروپایی مانند فرانسه و آلمان مشاهده نشده است.
وی بهره نگرفتن از استانداردهای بین المللی و نبود فناوری پیشرفته و به روز را از مهمترین دلایل این موضوع دانست و افزود: هنوز نتوانستیم داروی گیاهی high tech (های تك) در كشور تولید كنیم.
حیدری، بسته بندی نامناسب را از دیگر چالش های جدی این حوزه اعلام كرد و افزود: ما در بسته بندی و تولید داروهای گیاهی ضعف داریم و متاسفانه در این حوزه، بسته بندی مناسب و مشتری پسند نداریم.
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران با اشاره به اینكه كشورهای دیگر دارو و یا هر فرآورده طبیعی را زمانی از ما می خرند كه تضمینی برای استمرار تولید آن برای چندین سال وجود داشته باشد، اظهار كرد: ما كارخانه ای نداریم كه تضمین كند داروی گیاهی خاصی را به مدت پنج سال با كیفیت مناسب در اختیار مصرف كنندگان خارجی قرار می دهد.
حیدری داویجانی از تشكیل كنسرسیومی با حضور فعالان حوزه داروهای گیاهی خبر داد و گفت: با راه اندازی این كار در صدد هستیم تا شرایط را برای حضور موثر داروهای ایرانی در بازارهای جهانی فراهم كنیم.
** داروهای گیاهی خارجی
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران تاكید كرد: مردم به دنبال داروهای گیاهی با كیفیت هستند و وقتی كیفیت را در داروهای خارجی مشاهده می كنند به آن سمت سوق پیدا می كنند.
وی افزود: برخی از كشورهای پیشرفته به ما پیشنهاد می دهند كه داروی گیاهی خودمان را در آن كشورها تولید و به نام آنها در جهان از جمله ایران عرضه كنیم.
حیدری داویجانی به تولید گیاهان دارویی منحصر به فرد در كشور مانند گل محمدی و زرشك، اظهار كرد: این گونه گیاهان دارویی می توانند زمینه قطب شدن كشور در تجارت جهانی این محصولات را فراهم كنند.
وی با اشاره به اینكه تا به مرحله صادرات نرسیم، چرخه اقتصادی این حوزه صحیح و مناسب نخواهد بود، بیان كرد: با استفاده از فناوری های جدید و نظارت دقیق بر روند تولید داروهای گیاهی قطعا به جایی می رسیم كه ایران بتواند یكی مهدهای صادرات فرآورده های گیاهی باشد.
** لزوم اهتمام جدی تر به داروهای گیاهی در برنامه ششم
حیدری داویجانی اظهار امیدواری كرد كه در برنامه ششم به حوزه گیاهان دارویی و داروهای گیاهی اهتمام جدی تری شود تا شاهد تحولات مناسبی در این زمینه باشیم.
وی بر لزوم حمایت های همه جانبه در زمینه های كاشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی تاكید كرد و افزود: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری حمایت های خوبی را در این زمینه به عمل آورده است كه این روند باید افزایش بابد تا شاهد حمایت های همه باشیم .
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران تاكید كرد: نبود فناوری مناسب در كشور سبب شده است محصولی كه در حوزه گیاهان دارویی كشت می شود گران و غیر اقتصادی باشد.
وی با اشاره به اینكه ما فناوری صحیح كشت نداریم، گفت: اگر فناوری پیشرفته كشت را وارد كشور كرده و از آن برای توسعه، بومی كردن و گسترش گیاهان دارویی استفاده كنیم، قطعا محصولات ما ارزان تر درمی آید و تولیدكننده نیز به سراغ محصول داخلی می آید.
حیدری با اشاره به اینكه كشت باید به سمتی هدایت شود كه نیاز كارخانه های تولیدكننده داروهای داخلی را برطرف كند، افزود: با همكاری ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در صدد ساماندهی این موضوع هستیم .
** عطاری ها محل فروش و تجویز دارو نیست
وی همچنین در پاسخ به پرسش ایرنا درباره نقش عطاری ها د حوزه گیاه درمانی و تجویز دارو اظهار كرد: عطاری ها، محل فروش دارو و تجویز آن نیستند. متاسفانه در سال های اخیر عطاری ها اقدام به این كار می كنند كه باید جلوی آنها گرفته شود.
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران وظیفه اصلی عطاری ها را ارایه گیاهان دارویی مجاز دانست و گفت: عطاری ها می توانند 90 تا 110 گیاه را در اختیار مردم قرار دهند، اما نباید گیاهان دارویی غیرمجاز را از جمله هندوانه ابوجهل، تاتوره و برخی دیگر از گونه های گیاهی كه از درجه سمی بالایی برخوردار هستند، به فروش برسانند.
وی اطلاعات موجود درباره طب سنتی و گیاهان دارویی را مدیون عطاری ها دانست و افزود: در عین حال، ارایه برخی از گیاهان دارویی و تجویز داروها این مراكز را به سمت و سویی كشانده كه خارج از عرف كاری آنها است.
حیدری با اشاره به اینكه 10 درصد عطاری های تهران دارای مجوز فعالیت هستند، گفت: تخلفات این صنف سبب موضع گیری هایی علیه آنها از جمله از سوی پزشكان شده است.
*** سوء استفاده از عنوان داروهای گیاهی و گیاهان دارویی
'قباد محمدی' معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشكی استان كرمانشاه نیز كه به صورت تلفنی در این میزگرد شركت داشت، سوء استفاده از اسم داروهای گیاهی و گیاهان دارویی را از مشكلات این حوزه دانست و توضیح داد: مردم ما از دیرباز به طب سنتی و گیاهان دارویی باور دارند و معتقدند كه عوارض جانبی داروهای گیاهی كمتر از داروهای شیمیایی است، همین امر باعث سودجویی و منفعت طلبی برخی افراد شده است.
وی با اشاره به اینكه متاسفانه اغلب افراد سودجو در قالب عطاری های مجوز دار و برخی فاقد مجوز كسب فعالیت می كنند افزود: این افراد سودجو یك سری داروها را به صورت دست ساز تهیه و به عنوان داروی گیاهی و در قالب تبلیغات غیر واقع در اختیار مردم قرار می دهند، متاسفانه این امر به دفعات در استان كرمانشاه و دیگر استان ها دیده شده است.
محمدی بیان كرد: یك سری آزمایش ها از سوی معاونت غذا و دارو و معاونت داروسازی استان كرمانشاه روی پودرهای گیاهی كه به عنوان پودرهای لاغری و چاقی در بازار وجود دارد و در اختیار مردم قرار داده می شود، انجام شده و نتایج آن نشان داده است كه حاوی مواد شیمیایی هستند.
وی ادامه داد: برغم این كه این پودرها با عنوان، پودرگیاهی چاق كننده در اختیار شهروندان قرار می گیرد، اما متاسفانه در آن ها از كورتون استفاده شده و همچنین در پودرهای گیاهی عرضه شده به اسم داروهای لاغر كننده گیاهی، استفاده از آمفتامین دیده شده كه تركیبات بسیار خطرناكی است.
محمدی یادآور شد: مشكلی كه در حوزه داروهای گیاهی و گیاهان دارویی وجود دارد، همین سوء استفاده هایی است كه به اسم این قبیل داروها می شود و متاسفانه موجب مشكلات زیاد در حوزه سلامت مردم شده است.
***وزارت بهداشت نقش بیشتری در جلوگیری از تخلفات ایفا كند
'علیرضا رضایی قهرودی' رییس اتحادیه عطاران و سقط فروشان تهران در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا و اظهارات شركت كنندگان در میزگرد گفت: در برخی از لغت نامه ها معنی عطاری به معنی مكانی برای عطرفروشی و فرآورده های معتبر نام گذاری شده است، اما در برخی نیز از عطاری به معنی دارو فروش یاد شده است.
وی با اشاره به اینكه عطاری ها حق فروش دارو در واحدهای صنفی خود ندارند، بیان كرد: در اتحادیه اولین كاری كه برای عضویت در صنف عطاران انجام می شود، گرفتن تعهد محضری است. در این تعهد اعلام شده است كه فرد كاسب حق فروش دارو را ندارد.
رضایی قهرودی افزود: علت اینكه برخی از این واحدها وارد این مقوله شده اند، این است كه جلوی سرچشمه های توزیع این داروها در بین عطاری ها از سوی وزارت بهداشت گرفته نمی شود، تولید این داروها اكنون از سوی شركت های تولید كننده داروهای گیاهی كه دارای مجوز از وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو هستند، انجام می شود. این شركت ها موظف هستند داروها را در اختیار داروخانه ها قرار دهند اما شركتهای پخش كننده داروهای گیاهی هر نوع داروی گیاهی را با فاكتور رسمی در اختیار عطاری ها قرارمی دهند و اینطور نیست كه عطاری ها خودشان به صورت آزاد این داروها را از بازار تهیه كنند.
وی با اشاره به اینكه اكنون داروهای گیاهی توسط شركت های پخش كننده به صورت چك های مدت دار در اختیار عطاری ها قرار می گیرد، گفت: داروهای ترك اعتیاد، لاغری، چاقی و مسایل جنسی كه جزء داروهای خطرناك هستند و بارها از سوی وزارت بهداشت نیز در زمینه جلوگیری از فروش این داروها توسط عطاری ها تاكید شده است، از سوی شركت های پخش كننده داروهای گیاهی به عطاری ها عرضه می شود.
وی اظهاركرد: اگر فروش داروهای گیاهی از سوی عطاری ها تخلف است چرا مسوولان مرتبط جلوی این موضوع را از سرچشمه نمی گیرند، این موضوع درقالب یك پیشنهاد به وزارت بهداشت ارایه شده است زیرا زمانی كه جلوی این امر گرفته شود، حداقل 80 درصد داروهای گیاهی از عطاری ها جمع می شود.
رضایی قهرودی گفت: اتحادیه عطاری ها در چهارچوب قانون نظام صنفی، پروانه كسب صادر می كند، این قانونی است كه از سوی مجلس شورای اسلامی تصویب شده و به وزارت صنعت ومعدن و تجارت و زیر مجموعه های آن ابلاغ شده است و تمامی زیر مجموعه ها بر اساس آن چهارچوب عمل می كنند و اتحادیه نیز نمی تواند برخلاف آن عمل كند، اما این قانون نیز نواقصی دارد كه متاسفانه باعث شده است در یكی دو سال اخیر شاهد سبز شدن قارچ گونه عطاری ها بوده ایم.
وی اظهار كرد: اتحادیه همواره پیگیر امور اصناف بوده اما مشكلات قانونی بر سر راه اتحادیه است. متاسفانه ما ضعف قانون داریم، در دو سال اخیر سعی كرده ایم واحدهای صنفی فاقد پروانه كسب را ساماندهی كنیم و زیرمجموعه اتحادیه قرار گیرند اما متاسفانه به دلیل اجاره ای بودن واحدهای صنفی و رعایت نكردن قانون از سوی مالكان و افرادی كه ملك را اجاره می كنند، همواره با مشكلات جابجایی واحدهای غیرمجاز در شهر هستیم.
رییس اتحادیه عطاران و سقط فروشان تهران گفت: برای ساماندهی واحدهای صنفی عطاری به تازگی به سازمان صنعت و معدن و تجارت پیشنهادی ارایه كرده ام مبنی بر اینكه برای اعطای پروانه كسب صنف عطاری، داشتن حداقل مدرك تحصیلی دیپلم و نیز گذراندن 150 ساعت دوره آموزشی گیاهان دارویی و برخی شرایط دیگر باید مورد توجه قرار گیرد و در قانون نظام صنفی عطاران گنجانده شود.
وی یادآور شد: با اضافه شدن این موضوع به قانون نظام صنفی عطاران در آینده شاهد حضور افراد كم سواد و نیز بی تجربه در این زمینه نخواهیم بود و بی قانونی در واحدهای صنفی عطاری كمتر می شود.
رضایی قهرودی گفت: درمجموع این اتحادیه آماده است آنچه را در راستای تعامل بین دستگاه های مختلف مرتبط با این حوزه و مرتبط با سلامت مردم باشد، در چهارچوب قانون نظام صنفی انجام دهد.
** تخریب عرصه های طبیعی با برداشت های بی رویه و غیراصولی
'محمد باقر رضایی' رییس انجمن علمی گیاهان دارویی ایران برداشت های بی رویه گیاهان دارویی از عرصه های طبیعی را به عنوان مشكل دیگری در حوزه این گیاهان معرفی كرد و گفت: هجوم بی رویه برخی از سو استفاده كنندگان به گیاهان دارویی در عرصه های طبیعی و چرای دام، سبب از بین رفتن و تخریب بخش هایی از این عرصه ها شده است.
رضایی در این نشست اظهار كرد: باید اقدامات جدی برای مقابله با برداشت های بی رویه و غیر اصولی انجام گیرد تا شاهد احیای مجدد عرصه های طبیعی گیاهان دارویی باشیم.
وی با اشاره به اینكه پیشنهاد كردیم كه در هر استان نسبت به كاشت یك گونه به مدت حداقل پنج سال اقدام شود، بیان كرد: امیدواریم با كاشت مكانیزه یك گونه گیاهی در هر استان بتوانیم نیاز داخلی به گیاهان دارویی را برطرف كنیم.
رضایی به استقبال عمومی از گیاهان دارویی و داروهای گیاهی اشاره كرد و گفت: مردم با توجه به فواید این محصولات به سمت استفاده از آنها سوق پیدا كردند و باید پاسخ مناسب یه نیازهای مردم داده شود.
** كشت ارگانیك گیاهان دارویی تقریبا نداریم
وی با اشاره به اینكه كشت ارگانیك گیاهان دارویی را تقریبا نداریم، اظهار كرد: علاوه بر این موضوع، كشت زراعی هم در كشور محدود است و باید اقدامات جدی در این زمینه به عمل آید.
رضایی، كشت مكانیزه گیاهان دارویی در كشور را بسیار اندك دانست و گفت: بسیاری از كشورهای اروپایی و آمریكایی و حتی آسیای میانه، هكتارهای بسیار زیادی را صرف كاشت یك گونه گیاه دارویی كرده اند.
رییس انجمن علمی گیاهان دارویی ایران افزود: موضوعات متعددی سبب شده تا از برخی كشورهای جهان عقب بمانیم و ادامه این وضعیت فاجعه خواهد بود و باید اقدامات جدی در این زمینه انجام گیرد.
** نداشتن فناوری فرآوری محصولات گیاهان دارویی
وی ادامه داد: ما فناوری فرآوری محصولات گیاهان دارویی را در كشور نداریم و در مواردی محدود مانند گلاب گیری و اسانس گیری انجام می شود.
رضایی به مشكلات كاشت، داشت، برداشت، حفظ و نگهداری گیاهان دارویی در كشور اشاره كرد و گفت: این مشكلات سبب شده تا سرمایه گذاران حضوری موثر در این حوزه نداشته باشند.
وی با طرح این سوال كه تولید گیاهانی مانند آویشن، نعنا و بابونه به چه میزان است و نیاز كارخانه های داروهای گیاهی به این محصولات چه مقدار است گفت: تولید گیاهان دارویی باید متناسب با نیاز كارخانه ها انجام گیرد.
رضایی به جمع آوری نامناسب گل محمدی اشاره كرد و گفت: حدود 13 هزار هكتار كشت گل محمدی اعم از دیم و زراعی كاشت می شود كه این مقدار در حال توسعه نیز می باشد اما به غیرگلاب و انسانس، فرآورده دیگری از آن صورت نمی گیرد كه جای تاسف دارد.
***سرمایه گذاری در حوزه گیاهان دارویی و داروهای گیاهی
كرمانشاه به عنوان یكی از استان های غنی از گونه های مختلف گیاهی،ظرفیت جذب سرمایه گذاران را دارد.
محمدی در پاسخ به این پرسش ایرنا كه آیا استان كرمانشاه در حوزه گیاهان دارویی صادر كننده است و یا وارد كننده، گفت: در مورد گیاهان دارویی با توجه به اینكه در استان دانشكده داروسازی وجود دارد و تنوع گیاهی آن هم زیاد است، خوشبختانه هم در بعد پژوهش، تحقیقات خوبی صورت گرفته است و هم اینكه خود مسوولان استان در بعد سرمایه گذاری، حمایت های خوبی كرده اند.
محمدی ادامه داد: اما تاكنون از بعد اقتصادی، سرمایه گذاری درستی در این زمینه صورت نگرفته است، یكی دو مورد مزرعه كاشت گیاهان دارویی در استان وجود دارد كه در زمینه كاشت و برداشت گیاهان دارویی فعال هستند اما در زمینه كارخانه ای كه بتواند این گیاهان را فرآوری و بسته بندی كند، موردی در استان وجود ندارد.
وی همچنین در خصوص بیمه داروهای گیاهی نیز گفت: خوشبختانه در دو سه سال گذشته تعداد قابل ملاحظه ای از داروهای گیاهی كه توسط كارخانه های داخلی تولید می شوند، تحت پوشش بیمه درمانی قرار گرفته به طوری كه اكنون 56 مورد از داروهای گیاهی تولید داخل تحت پوشش بیمه است.
شمار گونه های گیاهی شناسایی شده در سطح جهان حدود 750 هزار مورد است كه 75 هزار گونه از این گیاهان دارای اثرات دارویی و درمانی است، طبیعت ایران نیز با برخورداری از 11 اقلیم از مجموع 13 اقلیم آب و هوایی جهان، هم اكنون هشت هزار گونه گیاهی را در اختیار دارد كه حدود 2000 گونه آن این توانمندی را دارد كه ظرفیت دارویی خوبی را در اختیار كشورمان قرار دهد.
هرچند طی چند سال گذشته استفاده از گیاه درمانی به دلیل مشخص شدن مضرات داروهایی شیمیایی رونق گرفته، اما به دلیل وجود چالش هایی، آن طور كه شایسته است از این پتانسیل بهره برداری نمی شود.
به همین دلیل خبرگزاری جمهوری اسلامی به منظور بررسی چالش ها و فرصت های پیش روی حوزه داروهای گیاهی و گیاه درمانی در میزگردی با حضور دبیركل جامعه گیاه درمانی، رییس انجمن علمی گیاهان دارویی ایران و رییس اتحادیه عطاران و سقط فروشان تهران به بررسی و واكاوی مشكلات حوزه گیاهان دارویی و چگونگی برون رفت از این مشكلات پرداخت.
** اهمیت برخورداری از فناوری پیشرفته در حوزه گیاهان دارویی
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران با اشاره به خام فروشی گیاهان دارویی، آن را معضلی مهم و ظلم بزرگ به كشور دانست و اظهار كرد: برخی از گیاهان دارویی مانند زعفران به صورت خام به خارج صادر می شود و پس از فرآوری و بازگشت به كشور با چندین برابر قیمت در اختیار شهروندان ایرانی قرار می گیرد.
'زهرا حیدری داویجانی' با تاكید بر ضرورت فرآوری گیاهان دارویی، ادامه داد: اگر از فناوری روز دنیا برخوردار باشیم می توانیم عرضه كننده آنتی اكسیدان ها و سافلومنت (مكمل ها) باشیم كه در حال حاضر این موضوع محقق نشده است.
وی بر لزوم حمایت و پشتیبانی قوی دولتی در این زمینه تاكید كرد و افزود: اگر حمایت و پشتیبانی قوی دولتی محقق شود ما می توانیم به یكی از كشورهای صادر كننده داروها و فرآورده های گیاهی تبدیل شویم .
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران همچنین در باره موانع فراروی صادرات داروهای گیاهی گفت: داروهای ساخت ایران هنوز در سطح استانداردهای بین المللی قرار نگرفته و این موضوع سبب كاهش شدید صادرات داروهای گیاهی ایرانی شده است.
حیدری داویجانی اظهار كرد: در حال حاضر صادرات داروهای گیاهی به كشورهای محدودی مانند عراق انجام می گیرد و داروهای گیاهی ما هنوز در داروخانه های اروپایی مانند فرانسه و آلمان مشاهده نشده است.
وی بهره نگرفتن از استانداردهای بین المللی و نبود فناوری پیشرفته و به روز را از مهمترین دلایل این موضوع دانست و افزود: هنوز نتوانستیم داروی گیاهی high tech (های تك) در كشور تولید كنیم.
حیدری، بسته بندی نامناسب را از دیگر چالش های جدی این حوزه اعلام كرد و افزود: ما در بسته بندی و تولید داروهای گیاهی ضعف داریم و متاسفانه در این حوزه، بسته بندی مناسب و مشتری پسند نداریم.
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران با اشاره به اینكه كشورهای دیگر دارو و یا هر فرآورده طبیعی را زمانی از ما می خرند كه تضمینی برای استمرار تولید آن برای چندین سال وجود داشته باشد، اظهار كرد: ما كارخانه ای نداریم كه تضمین كند داروی گیاهی خاصی را به مدت پنج سال با كیفیت مناسب در اختیار مصرف كنندگان خارجی قرار می دهد.
حیدری داویجانی از تشكیل كنسرسیومی با حضور فعالان حوزه داروهای گیاهی خبر داد و گفت: با راه اندازی این كار در صدد هستیم تا شرایط را برای حضور موثر داروهای ایرانی در بازارهای جهانی فراهم كنیم.
** داروهای گیاهی خارجی
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران تاكید كرد: مردم به دنبال داروهای گیاهی با كیفیت هستند و وقتی كیفیت را در داروهای خارجی مشاهده می كنند به آن سمت سوق پیدا می كنند.
وی افزود: برخی از كشورهای پیشرفته به ما پیشنهاد می دهند كه داروی گیاهی خودمان را در آن كشورها تولید و به نام آنها در جهان از جمله ایران عرضه كنیم.
حیدری داویجانی به تولید گیاهان دارویی منحصر به فرد در كشور مانند گل محمدی و زرشك، اظهار كرد: این گونه گیاهان دارویی می توانند زمینه قطب شدن كشور در تجارت جهانی این محصولات را فراهم كنند.
وی با اشاره به اینكه تا به مرحله صادرات نرسیم، چرخه اقتصادی این حوزه صحیح و مناسب نخواهد بود، بیان كرد: با استفاده از فناوری های جدید و نظارت دقیق بر روند تولید داروهای گیاهی قطعا به جایی می رسیم كه ایران بتواند یكی مهدهای صادرات فرآورده های گیاهی باشد.
** لزوم اهتمام جدی تر به داروهای گیاهی در برنامه ششم
حیدری داویجانی اظهار امیدواری كرد كه در برنامه ششم به حوزه گیاهان دارویی و داروهای گیاهی اهتمام جدی تری شود تا شاهد تحولات مناسبی در این زمینه باشیم.
وی بر لزوم حمایت های همه جانبه در زمینه های كاشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی تاكید كرد و افزود: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری حمایت های خوبی را در این زمینه به عمل آورده است كه این روند باید افزایش بابد تا شاهد حمایت های همه باشیم .
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران تاكید كرد: نبود فناوری مناسب در كشور سبب شده است محصولی كه در حوزه گیاهان دارویی كشت می شود گران و غیر اقتصادی باشد.
وی با اشاره به اینكه ما فناوری صحیح كشت نداریم، گفت: اگر فناوری پیشرفته كشت را وارد كشور كرده و از آن برای توسعه، بومی كردن و گسترش گیاهان دارویی استفاده كنیم، قطعا محصولات ما ارزان تر درمی آید و تولیدكننده نیز به سراغ محصول داخلی می آید.
حیدری با اشاره به اینكه كشت باید به سمتی هدایت شود كه نیاز كارخانه های تولیدكننده داروهای داخلی را برطرف كند، افزود: با همكاری ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در صدد ساماندهی این موضوع هستیم .
** عطاری ها محل فروش و تجویز دارو نیست
وی همچنین در پاسخ به پرسش ایرنا درباره نقش عطاری ها د حوزه گیاه درمانی و تجویز دارو اظهار كرد: عطاری ها، محل فروش دارو و تجویز آن نیستند. متاسفانه در سال های اخیر عطاری ها اقدام به این كار می كنند كه باید جلوی آنها گرفته شود.
دبیركل جامعه گیاه درمانی ایران وظیفه اصلی عطاری ها را ارایه گیاهان دارویی مجاز دانست و گفت: عطاری ها می توانند 90 تا 110 گیاه را در اختیار مردم قرار دهند، اما نباید گیاهان دارویی غیرمجاز را از جمله هندوانه ابوجهل، تاتوره و برخی دیگر از گونه های گیاهی كه از درجه سمی بالایی برخوردار هستند، به فروش برسانند.
وی اطلاعات موجود درباره طب سنتی و گیاهان دارویی را مدیون عطاری ها دانست و افزود: در عین حال، ارایه برخی از گیاهان دارویی و تجویز داروها این مراكز را به سمت و سویی كشانده كه خارج از عرف كاری آنها است.
حیدری با اشاره به اینكه 10 درصد عطاری های تهران دارای مجوز فعالیت هستند، گفت: تخلفات این صنف سبب موضع گیری هایی علیه آنها از جمله از سوی پزشكان شده است.
*** سوء استفاده از عنوان داروهای گیاهی و گیاهان دارویی
'قباد محمدی' معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشكی استان كرمانشاه نیز كه به صورت تلفنی در این میزگرد شركت داشت، سوء استفاده از اسم داروهای گیاهی و گیاهان دارویی را از مشكلات این حوزه دانست و توضیح داد: مردم ما از دیرباز به طب سنتی و گیاهان دارویی باور دارند و معتقدند كه عوارض جانبی داروهای گیاهی كمتر از داروهای شیمیایی است، همین امر باعث سودجویی و منفعت طلبی برخی افراد شده است.
وی با اشاره به اینكه متاسفانه اغلب افراد سودجو در قالب عطاری های مجوز دار و برخی فاقد مجوز كسب فعالیت می كنند افزود: این افراد سودجو یك سری داروها را به صورت دست ساز تهیه و به عنوان داروی گیاهی و در قالب تبلیغات غیر واقع در اختیار مردم قرار می دهند، متاسفانه این امر به دفعات در استان كرمانشاه و دیگر استان ها دیده شده است.
محمدی بیان كرد: یك سری آزمایش ها از سوی معاونت غذا و دارو و معاونت داروسازی استان كرمانشاه روی پودرهای گیاهی كه به عنوان پودرهای لاغری و چاقی در بازار وجود دارد و در اختیار مردم قرار داده می شود، انجام شده و نتایج آن نشان داده است كه حاوی مواد شیمیایی هستند.
وی ادامه داد: برغم این كه این پودرها با عنوان، پودرگیاهی چاق كننده در اختیار شهروندان قرار می گیرد، اما متاسفانه در آن ها از كورتون استفاده شده و همچنین در پودرهای گیاهی عرضه شده به اسم داروهای لاغر كننده گیاهی، استفاده از آمفتامین دیده شده كه تركیبات بسیار خطرناكی است.
محمدی یادآور شد: مشكلی كه در حوزه داروهای گیاهی و گیاهان دارویی وجود دارد، همین سوء استفاده هایی است كه به اسم این قبیل داروها می شود و متاسفانه موجب مشكلات زیاد در حوزه سلامت مردم شده است.
***وزارت بهداشت نقش بیشتری در جلوگیری از تخلفات ایفا كند
'علیرضا رضایی قهرودی' رییس اتحادیه عطاران و سقط فروشان تهران در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا و اظهارات شركت كنندگان در میزگرد گفت: در برخی از لغت نامه ها معنی عطاری به معنی مكانی برای عطرفروشی و فرآورده های معتبر نام گذاری شده است، اما در برخی نیز از عطاری به معنی دارو فروش یاد شده است.
وی با اشاره به اینكه عطاری ها حق فروش دارو در واحدهای صنفی خود ندارند، بیان كرد: در اتحادیه اولین كاری كه برای عضویت در صنف عطاران انجام می شود، گرفتن تعهد محضری است. در این تعهد اعلام شده است كه فرد كاسب حق فروش دارو را ندارد.
رضایی قهرودی افزود: علت اینكه برخی از این واحدها وارد این مقوله شده اند، این است كه جلوی سرچشمه های توزیع این داروها در بین عطاری ها از سوی وزارت بهداشت گرفته نمی شود، تولید این داروها اكنون از سوی شركت های تولید كننده داروهای گیاهی كه دارای مجوز از وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو هستند، انجام می شود. این شركت ها موظف هستند داروها را در اختیار داروخانه ها قرار دهند اما شركتهای پخش كننده داروهای گیاهی هر نوع داروی گیاهی را با فاكتور رسمی در اختیار عطاری ها قرارمی دهند و اینطور نیست كه عطاری ها خودشان به صورت آزاد این داروها را از بازار تهیه كنند.
وی با اشاره به اینكه اكنون داروهای گیاهی توسط شركت های پخش كننده به صورت چك های مدت دار در اختیار عطاری ها قرار می گیرد، گفت: داروهای ترك اعتیاد، لاغری، چاقی و مسایل جنسی كه جزء داروهای خطرناك هستند و بارها از سوی وزارت بهداشت نیز در زمینه جلوگیری از فروش این داروها توسط عطاری ها تاكید شده است، از سوی شركت های پخش كننده داروهای گیاهی به عطاری ها عرضه می شود.
وی اظهاركرد: اگر فروش داروهای گیاهی از سوی عطاری ها تخلف است چرا مسوولان مرتبط جلوی این موضوع را از سرچشمه نمی گیرند، این موضوع درقالب یك پیشنهاد به وزارت بهداشت ارایه شده است زیرا زمانی كه جلوی این امر گرفته شود، حداقل 80 درصد داروهای گیاهی از عطاری ها جمع می شود.
رضایی قهرودی گفت: اتحادیه عطاری ها در چهارچوب قانون نظام صنفی، پروانه كسب صادر می كند، این قانونی است كه از سوی مجلس شورای اسلامی تصویب شده و به وزارت صنعت ومعدن و تجارت و زیر مجموعه های آن ابلاغ شده است و تمامی زیر مجموعه ها بر اساس آن چهارچوب عمل می كنند و اتحادیه نیز نمی تواند برخلاف آن عمل كند، اما این قانون نیز نواقصی دارد كه متاسفانه باعث شده است در یكی دو سال اخیر شاهد سبز شدن قارچ گونه عطاری ها بوده ایم.
وی اظهار كرد: اتحادیه همواره پیگیر امور اصناف بوده اما مشكلات قانونی بر سر راه اتحادیه است. متاسفانه ما ضعف قانون داریم، در دو سال اخیر سعی كرده ایم واحدهای صنفی فاقد پروانه كسب را ساماندهی كنیم و زیرمجموعه اتحادیه قرار گیرند اما متاسفانه به دلیل اجاره ای بودن واحدهای صنفی و رعایت نكردن قانون از سوی مالكان و افرادی كه ملك را اجاره می كنند، همواره با مشكلات جابجایی واحدهای غیرمجاز در شهر هستیم.
رییس اتحادیه عطاران و سقط فروشان تهران گفت: برای ساماندهی واحدهای صنفی عطاری به تازگی به سازمان صنعت و معدن و تجارت پیشنهادی ارایه كرده ام مبنی بر اینكه برای اعطای پروانه كسب صنف عطاری، داشتن حداقل مدرك تحصیلی دیپلم و نیز گذراندن 150 ساعت دوره آموزشی گیاهان دارویی و برخی شرایط دیگر باید مورد توجه قرار گیرد و در قانون نظام صنفی عطاران گنجانده شود.
وی یادآور شد: با اضافه شدن این موضوع به قانون نظام صنفی عطاران در آینده شاهد حضور افراد كم سواد و نیز بی تجربه در این زمینه نخواهیم بود و بی قانونی در واحدهای صنفی عطاری كمتر می شود.
رضایی قهرودی گفت: درمجموع این اتحادیه آماده است آنچه را در راستای تعامل بین دستگاه های مختلف مرتبط با این حوزه و مرتبط با سلامت مردم باشد، در چهارچوب قانون نظام صنفی انجام دهد.
** تخریب عرصه های طبیعی با برداشت های بی رویه و غیراصولی
'محمد باقر رضایی' رییس انجمن علمی گیاهان دارویی ایران برداشت های بی رویه گیاهان دارویی از عرصه های طبیعی را به عنوان مشكل دیگری در حوزه این گیاهان معرفی كرد و گفت: هجوم بی رویه برخی از سو استفاده كنندگان به گیاهان دارویی در عرصه های طبیعی و چرای دام، سبب از بین رفتن و تخریب بخش هایی از این عرصه ها شده است.
رضایی در این نشست اظهار كرد: باید اقدامات جدی برای مقابله با برداشت های بی رویه و غیر اصولی انجام گیرد تا شاهد احیای مجدد عرصه های طبیعی گیاهان دارویی باشیم.
وی با اشاره به اینكه پیشنهاد كردیم كه در هر استان نسبت به كاشت یك گونه به مدت حداقل پنج سال اقدام شود، بیان كرد: امیدواریم با كاشت مكانیزه یك گونه گیاهی در هر استان بتوانیم نیاز داخلی به گیاهان دارویی را برطرف كنیم.
رضایی به استقبال عمومی از گیاهان دارویی و داروهای گیاهی اشاره كرد و گفت: مردم با توجه به فواید این محصولات به سمت استفاده از آنها سوق پیدا كردند و باید پاسخ مناسب یه نیازهای مردم داده شود.
** كشت ارگانیك گیاهان دارویی تقریبا نداریم
وی با اشاره به اینكه كشت ارگانیك گیاهان دارویی را تقریبا نداریم، اظهار كرد: علاوه بر این موضوع، كشت زراعی هم در كشور محدود است و باید اقدامات جدی در این زمینه به عمل آید.
رضایی، كشت مكانیزه گیاهان دارویی در كشور را بسیار اندك دانست و گفت: بسیاری از كشورهای اروپایی و آمریكایی و حتی آسیای میانه، هكتارهای بسیار زیادی را صرف كاشت یك گونه گیاه دارویی كرده اند.
رییس انجمن علمی گیاهان دارویی ایران افزود: موضوعات متعددی سبب شده تا از برخی كشورهای جهان عقب بمانیم و ادامه این وضعیت فاجعه خواهد بود و باید اقدامات جدی در این زمینه انجام گیرد.
** نداشتن فناوری فرآوری محصولات گیاهان دارویی
وی ادامه داد: ما فناوری فرآوری محصولات گیاهان دارویی را در كشور نداریم و در مواردی محدود مانند گلاب گیری و اسانس گیری انجام می شود.
رضایی به مشكلات كاشت، داشت، برداشت، حفظ و نگهداری گیاهان دارویی در كشور اشاره كرد و گفت: این مشكلات سبب شده تا سرمایه گذاران حضوری موثر در این حوزه نداشته باشند.
وی با طرح این سوال كه تولید گیاهانی مانند آویشن، نعنا و بابونه به چه میزان است و نیاز كارخانه های داروهای گیاهی به این محصولات چه مقدار است گفت: تولید گیاهان دارویی باید متناسب با نیاز كارخانه ها انجام گیرد.
رضایی به جمع آوری نامناسب گل محمدی اشاره كرد و گفت: حدود 13 هزار هكتار كشت گل محمدی اعم از دیم و زراعی كاشت می شود كه این مقدار در حال توسعه نیز می باشد اما به غیرگلاب و انسانس، فرآورده دیگری از آن صورت نمی گیرد كه جای تاسف دارد.
***سرمایه گذاری در حوزه گیاهان دارویی و داروهای گیاهی
كرمانشاه به عنوان یكی از استان های غنی از گونه های مختلف گیاهی،ظرفیت جذب سرمایه گذاران را دارد.
محمدی در پاسخ به این پرسش ایرنا كه آیا استان كرمانشاه در حوزه گیاهان دارویی صادر كننده است و یا وارد كننده، گفت: در مورد گیاهان دارویی با توجه به اینكه در استان دانشكده داروسازی وجود دارد و تنوع گیاهی آن هم زیاد است، خوشبختانه هم در بعد پژوهش، تحقیقات خوبی صورت گرفته است و هم اینكه خود مسوولان استان در بعد سرمایه گذاری، حمایت های خوبی كرده اند.
محمدی ادامه داد: اما تاكنون از بعد اقتصادی، سرمایه گذاری درستی در این زمینه صورت نگرفته است، یكی دو مورد مزرعه كاشت گیاهان دارویی در استان وجود دارد كه در زمینه كاشت و برداشت گیاهان دارویی فعال هستند اما در زمینه كارخانه ای كه بتواند این گیاهان را فرآوری و بسته بندی كند، موردی در استان وجود ندارد.
وی همچنین در خصوص بیمه داروهای گیاهی نیز گفت: خوشبختانه در دو سه سال گذشته تعداد قابل ملاحظه ای از داروهای گیاهی كه توسط كارخانه های داخلی تولید می شوند، تحت پوشش بیمه درمانی قرار گرفته به طوری كه اكنون 56 مورد از داروهای گیاهی تولید داخل تحت پوشش بیمه است.
