طرح کشت گیاهان دارویی در یک برنامه ۱۰ ساله در ۲۰۰ هزار هکتار از مراتع کهگیلویه و بویراحمد اجرایی می شود تا هم گره‌گشای اشتغال در این استان باشد و هم مراتع آن را از خطر نابودی نجات دهد.

توسعه کشت گیاهان دارویی گنجینه‌ای شفابخش در توسعه جوامع محلی به شمار می رود که سبب شده دولت در سال‌های اخیر تلاش کرده تا با حمایت از بهره برداران ضمن ایجاد اشتغال زمینه احیای گونههای گیاهی در حال انقراض را در مراتع مناطق مختلف کشور فراهم کند.

فعالیت در حوزه کشت گیاهان دارویی بواسطه اجرا در عرصه های طبیعی و وجود زمین رایگان از یک سو هزینه تمام شده کمتری نسبت به محصولات کشاورزی دارد و از سوی دیگر به لحاظ گران بودن قیمت آن می تواند درآمد قابل توجهی برای بهره برداران داشته باشد.

نگاه گرم بازارهای داخلی و خارجی به گیاهان دارویی از دیگر مزایای فعالیت در این حوزه مهم اقتصادی است.

ایران با داشتن یازده اقلیم از ۱۳ اقلیم جهان، یکی از بهترین خاستگاه‌های رویش گیاهان دارویی به شمار می رود به طوری که یک درصد از مجموع سهم تجارت جهانی در گیاهان دارویی مربوط به ایران است، اما بسیاری از گیاهان دارویی به‌ صورت خام صادر می‌شود و فناوری فرآوری آنان در داخل کشور محدود است.

بنا به اعلام دفتر امور مراتع سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، اکنون در ایران با وجود ۲ هزار و ۵۰۰ گونه گیاه دارویی فقط روی ۱۷۰ نوع داروی گیاهی سرمایه‌گذاری شده و در بقیه آنان هنوز وارد فرآیند توسعه وسیع نشده است.

پژوهش‌ها نشان می دهد اکنون ارزش صادرات محصولات گیاهان دارویی به ۵۷۰ میلیون دلار در سال رسیده و کشورمان در تولید ۲۰ تا ۳۰ گونه گیاه دارویی از جمله زعفران رتبه برتر را در جهان دارد.

ظرفیت‌های گیاهان دارویی در کهگیلویه و بویراحمد

طبیعت بکر و مواهب طبیعی با ویژگی های خاص آب و هوایی و اقلیمی باعث شده که کهگیلویه و بویراحمد به بهشت رویشگاهی و طبیعی منحصر بفرد گیاهان دارویی تبدیل شود.

کوهستانی بودن ۸۷ درصد از مساحت بیش از ۱۶هزار کیلومتر مربعی کهگیلویه و بویراحمد، چین خوردگی‌ها با قله های سربه فلک کشیده، پستی ها و بلندی های طبیعی رویشگاهی کم نظیر به این خطه از زاگرس هدیه کرده است.

بر اساس آمارهای رسمی از مجموع هشت هزار و ۴۲۵ گونه گیاهی که در کشور شناسایی شده، بیش از ۲ هزار گونه آن در کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که این آمار گواهی بر ظرفیت های بی بدیل این خطه در زمینه گیاهان دارویی است.

این استان دارای ۴۶ گونه گیاهی بومی و سه گیاه دارویی کمیاب دنیا شامل باریجه، آنغوزه و گزانگبین است؛ بیلهر، جاشیر خوراکی، تره کوهی، کلوس، بن سرخ، کارده، آویشن، لاله واژگون، ترنجبین، خارو، خشت، چوش، درمه، برنجاس، کاسنی و سیاه دانه از دیگر گیاهان دارویی و خوراکی این خطه به شمار می رود.

موانع توسعه گیاهان دارویی

یک کارشناس منابع طبیعی می گوید: اقلیم چهار فصل و تنوع گیاهان دارویی در کهگیلویه و بویراحمد از سرمایه‌های طبیعی و ظرفیت‌های اشتغال و درآمدزایی این استان محسوب می‌شود اما این گنجینه ارزشمند از نظر اقتصادی، صادرات و ارزآوری هنوز به جایگاه شایسته خود دست نیافته‌است.

مراد حسن زاده تاکید کرد: رایگان بودن زمین و بذر در کنار آموزش های کارشناسی به صرفه بودن فعالیت در این زمینه را تضمین کرده است.

وی ادامه می دهد: توسعه کشت گیاهان دارویی بهترین راهکار برای پیشگیری از اقدام تخریبی جوامع محلی مانند قاچاق چوب و برداشت گیاهان دارویی خودرو در منابع طبیعی است.

وی عنوان کرد: ایجاد زیرساخت های فراوری و بسته بندی راهبردی ایجاد فرصت های شغلی جدید و افزایش درآمد بهره برداران این حوزه است.

ظرفیت های شناسایی شده

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیرداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: ۲ هزار و ۱۳۰ گونه گیاه دارویی در استان شناسایی شده که ۴۷۰ گونه آن گیاهان دارویی است.

غلام حسین حکمتیان تاکید کرد: براساس یک برنامه بلند مدت ۱۰ ساله قرار است طرح کشت گیاهان دارویی در ۲۰۰ هزار هکتار از مراتع استان انجام شود که تاکنون طرح توسعه گیاهان دارویی در ۴۵ هزار هکتار از مراتع استان انجام شده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیرداری کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: از این میزان گیاه دارویی کشت شده ۶هزار هکتار آن در سال جاری انجام شده است.

حکمتیان ادامه داد:توسعه گیاهان دارویی منجر به احیای گونه های گیاهان دارویی چون آنغوزه و باریجه در استان شده است.

وی با اشاره به اینکه شیرابه گیاه دارویی آنغوزه به خارج از کشور صادر می شود افزود: بهره برداری از گیاهان دارویی درآمد خوبی برای بهره برداران دارد.

عمده ترین مقصد صادرات شیره آنغوزه به کشور هند است اما مصرف کنندگان اصلی این محصولات کشورهای اروپایی هستند.

حکمتیان تاکید کرد:ایجاد کارخانه های فراوری و بسته بندی های بازار پسند از راهکارهای افزایش درآمد بهره برداران حوزه گیاهان دارویی است.

وی با اشاره به اینکه احیای مراتع کهگیلویه وبویراحمد بیشتر از محل منابع ملی تامین اعتبار می شود افزود:تخصیص ردیف بودجه از محل بودجه استانی راهکاری گرهگشا برای توسعه کشت گیاهان دارویی در استان است.

راهکارهای توسعه گیاهان دارویی

یک پژوهشگر فعال در زمینه گیاهان دارویی می گوید: فراوری گیاهان دارویی و پیشگیری از خام فروشی نخستین گام برای درآمدزایی این ثروت ملی است.

عزیرالله جعفری اضافه کرد:ترکیب مواد موثر گیاهان دارویی این استان نسبت به سایر نقاط کشور غنای بیشتری دارد.

وی کمبود بودجه پژوهشی، ضعف ارتباط بین صنعت و دانشگاه با دستگاه های متولی در حوزه منابع طبیعی را از مهمترین موانع توسعه گیاهان دارویی در استان دانست.

وی درمه، بومادران، زرآبی(چای کوهی) بابونه، حلپه، لیزک(بن سرخ) کتیرا، گل گاوزبان، کارده، میخک، تره وحشی، بیلهر، بن سیاوش، پشموک، چویل و ریواس را از گیاهان دارویی مهم استان ذکر کرد.

کهگیلویه و بویراحمد دارای ۵۵۲ هزار هکتار مرتع و بیش از ۸۸۰ هزار هکتار جنگل است.

منبع: ایرنا